O Level Revision : Shona - Chindori
Vanyori vebvunzo dzechishona pa o level vanotasirwa kugona kutsanangura kuti zvindori zvii; kutsanangura maumbirwe ezvindori uye kugona kuumba zvindori nemazwi akapiwa. Chindori chirevo chisina kushandiswa chiito.
Chindori chirevo chisina kushandiswa chiito. Sokuti:
- Mwana uyu ndewangu.
- Ndini uyauya.
Maumbirwo ezvindori
Zvindori zvinoumbwa sezvizvi:
Chiwedzerwa chechindori + dzitsi rechindori ndi- + -baba
i- + -huku he- + -chi
Zviwedzerwa zvezvindori
Zvindori zvine zviwedzerwa zvina zvinoti /ndi-/, /i-/ hwidzazwi /H/ na/ha-/ Zviwedzerwa zvose izvi zvinofambirana nemazwi akasiyana sezvichatsanangurwa pasi. (a) /ndi-/ chiwedzerwa ichi chine nhoredzera nhatu dzinoti /nda-/, /nde-/, /ndo-/
(i) /ndi-/ inoshanda nemazita emupanda 1a, 2a ne 2b. Sokuti
- ndi- + -Anesu (1a) (ndiAnesu) • ndi- + - vatezvara (2a) (ndivatezvara)
- ndi- + -ambuya (2b) (ndiambuya) (ii) nezvisazitasingwi, sokuti
- ndi–we • ndi–ye
/nda-/ inobatanidzwa
(i) nemazita ari mumupanda 2a ne 2b, sezvizvi;
- nda–amai (2b) • nda–VaChuru (2a) (ii) nezviverengo, zvinan’anuri nezviratidzi zvemipanda 2 ne 6, sokuti:
- nda–mamwe (chiverengo 6) • nda–vaye (chinan’anuri 2)
- nda–aya (chiratidzi 6)
/nde-, ndo-/ dzinobatanidzwa nezvimwe zvidudzirazita zvose kunze kwezvipauro. Sokuti:
- nde–wavo (chirevamwene) • nde–vose (chirevauwandu)
- ndo–uko (chiratidzi) • nde–vakatukana (chiitopauro) (b) /i-/ chinobatanidzwa nemazita uye zvipauro zvemipanda 5, 9 ne10. Sokuti:
- i–badza (zita 5) • i–dema (chipauro 5)
- i–mbudzi (zita 9/10) • i–chena (chipauro 9/10)
(c) Hwidzazwi inobatanidzwa nemazita nezvipauro zvemipanda yose kunze kwe1a, 2a, 2b, 5, 9 ne 10 sokuti:
- (H) mwana (1) • (H) zvitoro (8)
- (H) svishoma (19)
(d) /ha-/ ine nhoredzera dzinoti /ha-, he-, ho-) inobatanidzwa nezviratidzi nezvinan’uri sezvizvi:
- ha–ano (chinan’anuri) • he–chi (chiratidzi)
- ho–yo (chiratidzi)
Chinja mazwi ose anotevera ave zvindori.
ini |
mbira |
izvi |
mai |
|
chitoro |
zvose |
imbwa |
Tendai |
|
gurwe |
vanochema |
guyo |
chimwe |
|
vakuru |
VaKereke |
kusina |
raChipo |
|
vano |
|
|
|
(12½) |