O Level Revision : Shona - Zviito - Rebeso dzezviito - Zvivanduriro zvezviito

Mudzi wechiito kana warebeswa unenge wawedzeredzwa zvekuti zvaunoreva zvinenge zvasiyana nekunge usati warebeswa. Somuenzaniso:

-bat- (bata zvakafanira)

-bat-is- (batisa – zvava nenyanyiso mukati)

Mhando dzerebeso dzezviito

(i)   Yekuitira: / -ir-; –er– /

Panobuda pfungwa yekuitira mumwe chimwe chinhu.

-nw-ir-          (A-mu-nw-ir-a hwahwa.)

-chem-er-      (Mwana a-chem-er-a mazai.)

-b-ir-             (Shingi a-no-b-ir-a vamwe.)

(ii)  Yekuitwa: / -w-, -iw-, -ew- /

Panobuda pfungwa yekuti munhu kana chinhu chiri kutaurwa nezvacho ndicho chine zvakaitwa pachiri pane zviri kutaurwa nechiito. Sokuti:

-bat-w-          (A-bat-w-a nemapurisa.)

-bay-iw-        (Va-b-a-iw-a jekiseni.)

(iii) Sakiso/Yekonzero: /-is-, -es-/

Panobuda pfungwa yekuti munhu kana chimwe chinhu ndicho chaita kuti chimwe chinhu chiitike. Sokuti:

-rov-es-         (Ruzha rwu-no-rov-es-a.)

-dy-is-           (A-dy-is-a mwana bota.)

Dzimwe rebeso dzesakiso/konzero ndedzinotevera:

(iv)    Yenyanyiso: /-is-, -es- /

Apa panobuda pfungwa yekuti zviri kuitwa zviri kuitwa nemwero wakakura kana kuti zvakapfurikidza. Sokuti:

-tamb-is-           (Mwana uyu a-no-tamb-is-a zvekuti haawani mukana wekuverenga.)

-rov-es-             (A-ka-rov-es-a mwana akakomoka.)

-chem-es-          ( Atsvetera izwi nekuda kwe-ku-chem-es-a kwaakaita panhamo.)

(v)     Yekuitirana zvakafanana: /-an-/

Panobuda pfungwa yekuti chaitwa kune umwe kana kune chimwe chinhu chinobva chaitwawo zvakare kune uyo kana icho chazviita nanyakuitirwa wacho. Sokuti:

-bat-an-             (Tendai naTineyi va-ka-bat-an-a maoko.)

-tend-an-           (Vakagara pasi va-ka-tend-an-a pane zvavakaitirana.)

-chek-an-           (Varume vaviri va-ka-chek-an-a padoro.)

(vi)    Yewadzano: /-an-/

Panobuda pfungwa yekubatana kwezvinhu. Sokuti:

-ung-an-            (Tawana vanhu va-ung-an-a.)

-pet-an-             (Waya ya-ka-pet-an-a.)

(vii)  Yemherevedzo: / -erer-, -irir-/

Panobuda pfungwa yekuti chinhu chanyatsoitwa. Sokuti:

-rov-erer-           (A-rov-erer-a huni muchoto.)

-bat-irir-            (Mwana a-ka-bat-irir-a kumusana kwamai kuti asadonhe.)

-chek-erer-        (A-ka-chek-erer-a muriwo mupoto.)

(viii) Yedzokororo: / -urur-, oror- /

Panobuda pfungwa yekuti chinhu chamboitwa chiri kuitwa zvakare. Sokuti:

-dyar-urur-        (Mai va-dyar-urur-a chibagwe chakaramba kumera.)

-dzok- oror-       (Baba va-dzok-oror-a zvavakaita nezuro.)

(ix)    Yepfumvunuro: / -unur-, onor-, -inur-, anur-, -enur- /

Pari kubuda pfungwa yekuti chinhu chaitwa chiri kudzoserwa pane zvachanga chiri pekutanga. Sokuti:

-sung- unur -      (Mukoma va-sung-unur-a svinga ravo rehuni.)

-kiy-inur-           (Ndiani a-kiy-inur-a gonhi?)

-mon-onor-        (Dai wa-mon-onor-a tambo iyo.)

-nam-anur-        (Mwana a-nam-anur-a bepa.)

-pet-enur-          (Nyatsa ku-pet-enur-a tsamba iyo isabvaruka.)

(x)    Yezvinogona kuitika (yegoneko/kwaniso):  /-ik-, -ek-/ Pfungwa yekuti chinhu chinokwanisika kuitika. Sokuti:

-tem-ek-            ( Muti uyu u-no-tem-ek-a.)

-bat-ik-              (Nguva yatarwa iyi i-no-bat-ik-a.)

-chek-ek-           (Nyama iyi i-no-chek-ek-a.)

(xi)    Yemamiriro: /-am-, arar-/

Panobudiswa pfungwa yezvazvakaita. Sokuti:

-om-arar-           (Dombo iri ra-ka-om-arar-a.)

-pfug-am-          (Va-ka-pfug-am-a izvozvi.)