O Level Revision : Shona - Zvirungamutauro - Madimikira

Pamaumbirwo emadimikira, mazhinji acho anotanga na /ku-/ wemupanda 15, sokuti:

• kurova imbwa wakaviga mupinyi
• kuisa muromo mumhino
• kuigochera pautsi
• kutsenga mvura

Pakuongorora madimikira ayo uchaona kuti zvinoreva manzwi akaumbwa handizvo chaizvo zvinobva zvapa dudziro yedimikira racho. Somuenzaniso, kutsenga mvura:

Tinotsenga nemazino chinhu chisingayereri semvura, nokudaro, mvura haitsengeki, saka zvinoreva dimikira handizvo zvinoreva manzwi akariumba. Dimikira iri rinoreva kudada.

Kuumba madimikira kubva panhengo dzemuviri

Unogona kunzi uumbe madimikira kubva panhengo dzemuviri sezviri pazasi izvi:

• nzeve     — kuteya nzeve                                            •    ruoko          — kuita ruoko/kuva neruoko
• mbabvu  — kuoma mbabvu                                     •    dundundu   — kugara dundundu/ kuzvirova dundundu
• matama  — kurovera matama pasi                              •    gotsi           — kuomesa gotsi

• gumbo    — kutyorwa gumbo                                      •    mhino         — kuisa muromo mumhino

• tsoka      — kukanda tsoka                                          •    tsoka           — kubereka tsoka

• chipfuva — kuve nechipfuva                                       •    meso           — kuita meso meso

• zamu      — kurara nezamu mumukanwa                    •    mhanza       — kuita mhanza

• muromo — kuita muromo usingamharwi nenhunzi   •    chiuno        — kuve nemuchiuno

• mwoyo   — kuoma mwoyo                                         •    ganda          — kushaya ganda kumeso

• mwoyo   — kuita mwoyo miviri                                 •    gumbo        — kumira negumbo rimwe

• hapwa    — kufukura hapwa

Kuumba madimikira kubva pazviito

Unogonavo kunzi uumbe madimikira kubva pazviito, seizvi:

Muenzaniso wezvinoreva madimikira akapiwa

Tsanangura zvinoreva madimikira aya

(i)    kuwanda kwesadza                                                                   (ii)    kubva zera

(iii)  kutandavara sorunyemba                                                          (iv)   kupara pasi

(v)   kusuka mukanwa                                                                      (vi)   kugara panyanga

(vii) kugara panyanga dzamushore                                                  (viii) kudya zvevapfupi nokureba

Kupa dimikira rinoenderana nekanyaya kakapiwa

Zvakakosha kukwanisa kupa dimikira rinoenderana nekanyaya kakapiwa.

Dimikira rinoenderana nezvirevo

(i)   Zvakwaive  kwasviba  John  akambozeza  kuenda  kumba  ari  ega.  Paakaona  kuti  hapana  aizoenda  naye, akazvishingisa akapinda munzira akananga kumba hana ichingorova.

(ii)  Nyaya yakataurwa hayo asi hapana kana mumwe chete akambobuda pachena, vose vaingonyenyeredza chokwadi.

(iii) Paakaona vanhu vaishaiwa chokudya, akavanzwira tsitsi akavabatsira. (iv) Joromita anongogara achibira vanhu nguva zhinji.

(v)  Zvava kutomunetsa kuti arege katsika ikaka.

Cherechedzo:   Unogonawo kunzi upe dimikira rinoenderana netsananguro dzakapiwa.

Zvinosiyanisa madimikira netsumo

Somudzidzi rangarira kuti madimikira:

• mazhinji mapfupi patsumo.
• haana zvipande zviviri setsumo.
• anotanga na/ku-/
• haazi zvirevo zvakazara setsumo.
• anopesedzera kuri kuedza kurerutsa zviri kutaurwa kuti zvisavhundusa kana kutsamwisa vamwe.